Son günlər Dövlət Miqrasiya Xidmətinin(DMX) yerli sahibkarları kütləvi şəkildə cərimələdiyinə dair məlumatlar və şikayətlər gəlməkdədir.
Söhbət xüsusilə də kiçik sahibkarların – fiziki şəxslərin 3000 manatdan başlayan yüksək məbləğdə cərimələnməsindən gedir. MMC-lərdə bu məbləğ 15 min manatdan başlayır. Üstəlik, hər işçiyə görə də ayrılıqda 300-500 manat cərimə nəzərdə tutulur.
Məsələnin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Respublikasının ərazisində müvəqqəti yaşamaq üçün icazə vəsiqəsi olan şəxsləri işə götürən sahibkarların bir çoxu bunun üçün qanunla DMX-dən icazə almalı və rüsum ödəməli olduğunu, əks halda yüksək məbləğlərdə cərimələnəcəklərini bilmədikləri üçün bir növ Miqrasiya Xidməti ilə vergi orqanının birgə “tələsinə” düşürlər.
Belə ki, sahibkar Azərbaycanda yaşamaq icazəsi olan əcnəbi vətəndaşı (bunlar əsasən Gürcüstan vətəndaşı və icazə müddəti 5 ildən az olan, eləcə də Azərbaycan vətəndaşı ilə nikahı olmayan azərbaycanlılardır) vergi orqanının sistemində qanuni şəkildə elektron qeydiyyata qoyur, ona görə aylıq DSMF ödənişi edir. Bu zaman vergi orqanının elektron sistemi həmin sahibkara əcnəbi işçi ilə bağlı heç bir rədd cavabı vermir, sözügedən işçinin Miqrasiya Xidmətindən razılıq almalı və rüsum ödəməli olduğu barədə heç bir xəbərdarlıq etmir. Adi, kiçik sahibkar isə təbii ki, əksər hallarda hüquqşünas deyil və bütün qanunvericiliyi əzbər bilməyə bilər. Ona görə də işinə davam edir. Bundan istifadə edən DMX isə böyük ehtimalla vergi orqanının sistemi vasitəsilə həmin sahibkarları müəyyən edərək, onları minimum 3000-4000 manat məbləğində cərimələyir. Hansı ki, sahibkarın gerçək məqsədi qanunu pozmaq, rüsumdan yayınmaq və s. olsaydı, həmin işçini heç vergi orqanının elektron sistemində də qeydiyyata qoymazdı. Qeyd edək ki, sözügedən cərimələrin məbləği əcnəbi işçiyə görə ödənməli olan rüsumdan, fiziki şəxslərdə 3-5 dəfə, hüquqi şəxslərdə 15-20 dəfə çoxdur. Yəni, istənilən sahibkar rüsumu ödəməkdə maraqlıdır, nəinki cəriməni. Odur ki, heç bir sahibkar bilərəkdən bu pozuntuya yol verməz. Ancaq DMX bunu çox yaxşı bilə-bilə heç bir yerli sahibkarın "gözünün yaşına baxmır"...
Yəni, DMX və vergi orqanı öz məlumat bazalarını inteqrasiya etmək, yaxud hansısa başqa bir şəkildə əcnəbi vətəndaşı qeydiyyata qoymaq istəyən yerli sahibkara xəbərdarlıq etmək, ya da DMX-nin icazəsi olmadan onun qeydiyyat müraciətlərini rədd etmək əvəzinə sahibkarın məlumatsızlığından istifadə edərək, böyük məbləğdə cərimələr yazır, “büdcə doldurur”.
DMX və vergi orqanı istəsəydi, bu halların qarşısını almaq üçün çoxdan öz elektron sistemində dəyişiklik edər, sahibkarı vaxtında məlumatlandırardı. Məlumatlara görə, artıq son bir neçə ayda 5 mindən artıq sahibkar bununla bağlı külli miqdarda cərimələnib. Hansı ki, dövlət orqanı ondan ötrüdür ki, belə hallarda vətəndaşı məlumatlandırsın, xəbərdarlıq etsin və sair. Ondan ötrü deyil ki, “tələ qurub” əlinə bəhanə düşən kimi sahibkarı cərimələsin.
Məsələn, məqsəd doğrudan da rüsum toplamaqdırsa, olmazmı ki, qanunu bilmədiyi üçün əcnəbi işçiyə görə icazə almayan və rüsum ödəməyən sahibkar əvvəlcə DMX tərəfindən məlumatlandırılsın, ona icazə və rüsum ödənişi üçün 3 gün-5 gün vaxt qoyulsun? Və yalnız bu müddətdə dövlət orqanının tələbini yerinə yetirmədiyi halda cərimələnsin.
Təbii ki, məqsəd doğrudan da bu sahədə qayda-qanun yaratmaq, büdcəyə qanuni rüsum ödənişini artırmaq olsaydı, DMX çoxdan vergi orqanı ilə birgə elə sistem yaradardılar ki, sahibkar bu cür acınacaqlı vəziyyətə düşməsin, vaxtında xəbərdar edilsin, rüsumunu ödəsin və öz işi ilə məşğul olsun. Görünür, məqsəd başqadır – zatən müxtəlif dövlət qurumlarının, yüksək vergilərin, yoxlamaların, inhisarçılığın və s. məngənəsində boğulan kiçik sahibkarı bir də bu yolla boğmaqla, cərimələməklə büdcə doldurmaq, sonra da rəhbərlik qarşısında təmtəraqlı raportlar verməkdir. ”Canı çıxan” isə yenə binəva kiçik sahibkardır…
“AzPolitika.info”
