Yaxın Şərqdə baş verən son geosiyasi hadisələr fonunda kürd məsələsi yenidən beynəlxalq gündəmə çıxıb. Xüsusilə İran-İsrail müharibəsinin başlamasından sonra bu ölkədəki bəzi kürd qrupları silahlı mübarizəyə keçəcəklərini elan ediblər. PKK-nın İran qolu PJAK-ın aktivləşməsi bölgədə yeni münaqişə üçün hazırlıqların getdiyi ehtimallarını artırır.
Regionda yeni hərbi toqquşma yaşana bilərmi?
Globalimfo.az-a danışan iranlı politoloq Məsud Haray deyib ki, PJAK və ona bağlı strukturlar illərdir Güney Azərbaycanı, xüsusilə də Qərbi Azərbaycan vilayətini strateji “keçid koridoruna” çevirmək məqsədilə fəaliyyət göstərirlər:
“İran rejiminin dəstəklədiyi kürd məskunlaşdırma siyasəti təsadüfi yox, tam təşkilatlanmış demoqrafik müdaxilədir. Bu isə təkcə İranla bağlı məsələ deyil –Türkiyənin milli təhlükəsizliyi üçün birbaşa təhdiddir.
Sərhəd bölgəsində yerləşən türkmən və azərbaycanlı kəndlərində PJAK tərəfindən törədilən hücumlar yalnız lokal təhlükəsizlik problemi deyil, həm də bölgədə etnik mühasirə və geosiyasi təcrid planının ilk addımlarıdır. Bu planın tarixi kökləri isə 1979-cu ildə baş verən Sulduz qətliamına qədər uzanır.
1979-cu ilin 18 aprelində İran Kürdüstan Demokrat Partiyasına bağlı qruplar tərəfindən Sulduz şəhərində yüzlərlə türkün qətlə yetirilməsi, Güney Azərbaycanın qan yaddaşında hələ də açıq bir yaradır. Bu gün PJAK-ın “sülh” və “birlik” ritorikası ilə ortaya çıxması, bu tarixi yaddaşın üstündən xətt çəkmək cəhdidir. Lakin bu xalq unutmur. Bu torpaqlar, o qurbanlar, o mübarizə yaddaşlarda yaşayır.
Güney Azərbaycanda xalq artıq yalnız sosial mediada deyil, real sahədə də təşkilatlanır. Urmu, Xoy, Tikantəpə və Sulduz kimi şəhərlərdə gənclər dövlət qurumlarına müraciət edərək rəsmi silah icazəsi tələb edirlər. Bu proses artıq mədəni mübarizə deyil, fiziki varlığın qorunması üçün milli oyanışdır. Türkiyənin bu dirənişi dəstəkləməsi, sərhəd xaricindəki türk varlığının yaşadılması və qorunması deməkdir”.
Ekspert deyib ki, Vaşinqtonmərkəzli MEMRI düşüncə qurumunun yayımladığı təhlillərə görə, PJAK vasitəsilə İranın içində “Suriya Kürdüstanı” modelinə bənzər bir struktur qurmaq planlaşdırılır:
“Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) üzərindən Suriyada həyata keçirilən modelin şərqə doğru – Türkiyənin sərhədlərinə qədər genişləndirilməsi gündəmdədir. Bu isə birbaşa Türkiyənin geosiyasi mühasirəsi anlamına gəlir.
PJAK-ın “birlik” çağırışı bir işğal manevridir. Bu çağırışa veriləcək cavab yalnız Güney Azərbaycanın deyil, Anadolunun, Türkiyənin və bütün Türk dünyasının gələcəyini müəyyən edəcək. Bu bir etnik soyqırım planıdır, mədəniyyətin silinməsi cəhdidir və buna qarşı mübarizə haqdır, varlıq mübarizəsidir”.
