1xeber.media xəbər verir ki, Türkiyədə terror təşkilatı kimi tanınan Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ləğv olunduğunu elan edib. 1980-ci illərin ortalarından kürd azlığının hüquqlarının tanınması üçün Türkiyə hakimiyyətinə qarşı silahlı mübarizə aparır. Mart ayında PKK silahı yerə qoyub mübarizəyə son qoyacağını açıqlamışdı. PKK nə üçün mübarizə aparıb və bu hadisələr Yaxın Şərqdəki vəziyyətə necə təsir edəcək?
RPK nədir
• Kürdüstan Fəhlə Partiyası 1978-ci ildə Türkiyənin tərkibində suveren kürd dövləti yaratmaq üçün yaradılıb, lakin sonradan tələblərini muxtariyyətlə məhdudlaşdırıb. 1980-ci illərin ortalarından bəri PKK Suriya və İraq kürdlərinin dəstəyi ilə Türkiyə hökumətinə qarşı partizan müharibəsi aparır. Türkiyə PKK-nı terror təşkilatı hesab edir, ABŞ, Avropa İttifaqı və bir sıra digər ölkələrdə statusuna malikdir.
• 1999-cu ildə PKK tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Türkiyə xüsusi xidmət orqanları Ankaranın təzyiqi ilə əvvəllər Suriyadan qovulmuş partiyanın lideri Abdulla Öcalanı Keniyada yaxalayıb. O, Mərmərə dənizindəki İmralı adasındakı həbsxanaya aparılaraq edam cəzasına məhkum edilmiş, sonradan ömürlük həbs cəzası ilə əvəzlənmiş və hələ də cəzasını çəkir.
• 2000-ci illərin əvvəllərindən etibarən PKK-nın fəaliyyəti səngisə də, bir neçə ildən sonra silahlı mübarizə yenidən şiddətlənib. Buna cavab olaraq Türkiyə mütəmadi olaraq təkcə öz ərazisində deyil, Suriya və İraqda da kürd partizanlarına qarşı hərbi əməliyyatlar həyata keçirirdi. Münaqişə tərəfləri vaxtaşırı atəşkəs haqqında razılığa gəldilər, lakin tezliklə silahlı münaqişəyə qayıtdılar.
• 27 fevral 2025-ci ildə Öcalan PKK-nı silahı yerə qoymağa və silahlı mübarizəyə son qoymağa çağırdı, partiya rəhbərliyi iki gün sonra bunu elan etdi. Öcalan mayın əvvəlində baş verən qurultayın keçirilməsini və partiyanın ləğvi ilə bağlı qərarın çıxarılmasını da tələb edib. PKK-nın qurultaydan sonrakı bəyanatında partiyanın tarixi missiyasını yerinə yetirdiyi və təşkilati strukturunu ləğv etdiyi bildirilib.
Kürdlər kimlərdir?
• Kürdlər dünyanın öz rəsmi dövlətçiliyi olmayan ən böyük xalqı hesab olunurlar. Onların ümumi sayı 40 milyon nəfəri ötür. Tarixən Türkiyə, İraq, İran və Suriyanın qovşağında yerləşən ərazidə yaşayırlar. Kürdlər İran xalqıdır və kürdcə adlanan farscaya yaxın bir dildə danışırlar. Onların əksəriyyəti sünni müsəlmanlardır, lakin azlıqlar yəhudilik və xristianlıq da daxil olmaqla müxtəlif dinlərə etiqad edirlər.
• Kürdlərin məskunlaşdığı dörd ölkənin hər birində onlarla vəziyyət fərqlidir. İranda kürdlər bir neçə qərb əyalətində yaşayır, onlardan biri Kürdüstan adlanır. 2016-cı ildən İran Kürdüstanının Demokratik Partiyası ya müstəqillik, ya da geniş muxtariyyət tələbi ilə hakimiyyətə qarşı silahlı mübarizə aparır. İraqda kürdlərin faktiki olaraq Bağdaddan müstəqil fəaliyyət göstərən öz muxtar respublikası var. Suriyadakı Qərbi Kürdüstan faktiki olaraq Rojava adlı müstəqil respublikadır.
• Türkiyədə kürdlər ölkənin iqtisadi cəhətdən ən geridə qalmış bir neçə cənub-şərq əyalətində yaşayırlar. Onlar ikinci ən böyük insanlardır və Türkiyənin ümumi əhalisinin dörddə birini təşkil edirlər, lakin tam muxtariyyətə malik deyillər. Eyni zamanda Türkiyə parlamentində etnik kürd olan bir neçə deputat da var."İzvestiya"
