Balakənin həbs olunan icra başçısının 14 il eyni vəzifədə qalması dövlət idarəçiliyində uzunmüddətli təyinatların səmərəliliyi ilə bağlı suallar yaradıb. Bildirilir ki, belə hallarda idarəetmədə durğunluq və korrupsiya riski artır.
Uzun müddət eyni vəzifədə qalmaq idarəetmədə nə kimi risklər yaradır? Gələcəkdə icra başçıları və digər yerli məmurlar üçün vəzifə müddəti məhdudlaşdırıla bilərmi?
Globalinfo.az-a danışan deputat Razi Nurullayev deyib ki, Azərbaycanda yerli idarəetmə sistemi həm bələdiyyələri, həm də icra hakimiyyətlərini əhatə edir:
“Bu qurumlar paralel şəkildə fəaliyyət göstərdiyi üçün idarəetmənin şəffaflığı, çevikliyi və nəticəliliyi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Praktika göstərir ki, rəhbərlərin uzun illər eyni vəzifədə qalması zamanla durğunluq, şəxsi əlaqə şəbəkələrin güclənməsi və ictimai nəzarətin zəifləməsi ilə nəticələnə bilər. Ona görə də bir çox ölkələrdə vəzifə müddətləri məhdudlaşdırılır. Buna qarşı arqument də var: əgər rəhbər tez-tez dəyişirsə, o zaman uzunmüddətli planların həyata keçirilməsi çətinləşir, komanda daim yenilənir və nəticə almaq gecikə bilər. Ona görə də balanslı yanaşma daha məqsədəuyğundur”.
Millət vəkilinin sözlərinə görə, optimal model kimi 5 illik vəzifə müddəti və maksimum iki müddət tətbiqi geniş yayılıb:
“Bu, həm təcrübənin qorunmasına imkan verir, həm də idarəetmədə “daşlaşma”nın qarşısını alır. Eyni zamanda yeni kadrların irəli çəkilməsi və daha dinamik idarəçilik üçün şərait formalaşır. Azərbaycanda da gələcəkdə icra hakimiyyəti və bələdiyyə rəhbərləri üçün bu formada müddət məhdudiyyəti tətbiq edilərsə, bu, yerli idarəetmənin səmərəliliyinə, ictimai etimada və şəffaflığa müsbət təsir göstərə bilər”.
Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri Sərdar Cəlaloğlu bildirib ki, demokratiyada hakimiyyətin pozucu təsirindən qorunmanın əsas mexanizmləri vəzifədə qalma müddətinin məhdudlaşdırılması, səlahiyyətlərin bölüşdürülməsi və nəzarət sisteminin yaradılmasıdır:
“Bu prinsiplər mövcud olduqda, hakimiyyət insanları daha az pozur. Azərbaycanda isə bu istiqamətdə üç problem müşahidə olunur: məmurlar uzun müddət vəzifədə qalır, ayrı-ayrı şəxslərin səlahiyyətləri həddən artıq genişdir, dövlət və ictimai nəzarət mexanizmləri zəifdir. Bu amillər nəticəsində hakimiyyətin pozucu təsiri güclənir. Rəhbərlikdə uzun müddət qalmaq insanlarda daimi və toxunulmazlıq hissi yaradır. Onlar cəzalanmaq qorxusu ilə hakimiyyəti itirməməyə çalışır, nəticədə bu, məqsədə çevrilir”.
ADP sədri qeyd edib ki, Azərbaycanda məmurların uzunmüddətli vəzifədə qalması çox zaman şəxsi qabiliyyət və xidmətlərlə bağlı olmur:
“Burada iki əsas amil var: tayfa prinsipləri və xarici qüvvələrin maraqlarının yerli səviyyədə təmsil olunması. Bu vəziyyət cəzasızlıq mühitini yaradır, məmurlarda “hakimiyyəti özəlləşdirmə” psixologiyası formalaşdırır. Nəticədə hakimiyyət ailə və tayfa prinsipi ilə formalaşır, kadr seçimi obyektivlikdən uzaqlaşır. Politologiya elminə görə, aşağı və yuxarı keyfiyyətli idarəetmə forması mövcuddur. Aşağı keyfiyyətdə kadrlar birinci şəxsə sədaqətə görə təyin olunur və əsas məqsəd şəxsi maraqlara xidmət etməkdir. Yüksək keyfiyyətli idarəetmədə isə insanlar dövlət və cəmiyyət qarşısında keçmiş xidmətlərinə əsasən vəzifəyə gətirilir, idarəetmədə məsuliyyətli şəkildə iştirak edirlər. Təəssüf ki, Azərbaycanda kadrların şəxsi sədaqətə əsasən təyin edilməsi, onların uzun müddət hakimiyyətdə qalması və nəzarət mexanizmlərinin zəifliyi dövlət idarəçiliyində ciddi problemlər yaradıb. İcra hakimiyyəti seçkili orqan olmadığı üçün burada vəzifə müddətinə dair məhdudiyyətlər mövcud deyil. Ədalətli idarəetmənin təmin olunması üçün bura təyin olunan şəxslərin iki seçki dövrdən artıq vəzifədə qalmaması məqsədəuyğun olardı”.
