Yeni sübutlar qədim insanlar arasında hannibalizmin yayılması ilə bağlı mübahisələri yenidən alovlandırıb. Başqa sözlə, minlərlə il əvvəl yaşamış insanlar sözün əsl mənasında bir-birini yeyiblər.
1xeber.media "Scientific Reports" jurnalında yayımlanan məqaləyə istinadən xəbər verir ki, bir qədər qaranlıq olsa da, beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu təxminən 18.000 il əvvəl, Maqdaleniya dövründə insan cəmiyyətlərinin adamyeyənliklə məşğul olduğuna dair təsirli, qəti sübutlar tapdıqlarını bildirib. Tədqiqat həm də qədim bəşər tarixində bu dövrün dəfn və ritual təcrübələri ilə bağlı dəyərli yeni fikirlər ortaya qoyub.
Arxeoloji qeydlərdə nadir tapıntılar olduğuna görə, Yuxarı Paleolit Avropasında ovçu-yığıcı cəmiyyətlərin ölümlə necə mübarizə apardığına dair anlayışımız nisbətən məhdud olaraq qalır. Bununla belə, yaxşı qorunan bəzi nümunələr Maqdalenian dəfn fəaliyyətlərinin və təcrübələrinin necə işlədiyini anlamağa kömək edir.
Bəzi hallarda tapılan skelet qalıqlarının mövqeyi mühüm məlumat verə bilər. Bəzi skeletlərin oxra ilə örtülməsinə və məzar əşyaları ilə əhatə olunmasına baxmayaraq, bəzən bu skeletlər heyvanların zibillədiyi güman edilən sümüklərinin bir hissəsini itirmiş ola bilər. Ancaq bu itkin sümüklərin tezliyi və eyni dövrə aid digər icmalarda bir-birinə bağlı olmayan bədən hissələrinin tapılması daha dərin bir izahat təklif edir. Başqa sözlə, bədən hissələri potensial olaraq bir səbəbə görə insanlar tərəfindən bilərəkdən seçilib. Zibilçilərə alternativ olaraq bəzi sümüklərin Maqdaleniyalılar tərəfindən müqəddəs və ya ritual qalıqlar kimi toplanması mümkündür.
Bununla belə, Maqdalen camaatının insan sümüklərindən xammal kimi istifadə etdiyi, bəzən kəllə qabları və zinət əşyaları hazırladığı da məlumdur. Bu nümunələr arasında çoxsaylı kəsik izləri və hətta oymalara dair dəlillər var. Məsələn, təkcə Fransada 93 maqdaleniyalı fərddə kəsilmiş izlər tapılıb, nümunələrin təxminən 40%-i regionda bu dövrə aiddir.
Elm adamları hələ bu dövrdən qalan qalıqlarda "insan tərəfindən törədilən dəyişikliklərin" bu aydın əlamətlərini necə şərh etmək barədə dəqiq konsensusa nail ola bilməyiblər. Müzakirənin bir tərəfi, sümüklərdə kəsilmiş izlərin perimortem sümük təmizlənməsinin sübutu ola biləcəyini iddia edir. Digər qrup isə hesab edir ki, bu fəaliyyətlər ətin istehlak üçün hazırlandığını göstərən əlamətlərdir.
Akademik mühitdə bir müddətdir davam edən bu mübahisənin ikinci şərhi yeni araşdırma ilə gücləndirilib. Yeni araşdırmada beynəlxalq komanda Polşadakı Maşika mağarasında tapılan insan sümüklərini araşdırıb. Bu mağara ilk dəfə 19-cu əsrdə kəşf edilib və burada müxtəlif daş alətlər, həm heyvan, həm də insan qalıqları tapılıb.
1990-cı illərdə tədqiqatçılar Maşika mağarasındakı yığıncaqlarda tapılan kəllə sümüklərinin adamyeyənliyə dair sübutlar göstərdiyini irəli sürüblər. Lakin sonrakı araşdırmalar kəllə sümüklərində diş izi və mədəni dəyişiklik əlamətlərinin olmadığını əsas gətirərək bu təklifi rədd edib.
Yeni araşdırma bu əvvəlki analizləri yeni texnikalarla təkrarlayıb, məlumatları yenidən araşdırıb və mübahisəyə yeni dəlillər əlavə edərək, bir daha cannibalizmin mümkün olduğunu irəli sürüb. Kataloniya İnsan Paleoekologiyası və Sosial Təkamülü İnstitutunun tərcüməsinə əsasən, qabaqcıl 3D mikroskopiya üsullarından istifadə edərək, tədqiqatçılar kəllə və uzun əza sümükləri də daxil olmaqla 63 insan sümük parçasını tədqiq ediblər. Bu yanaşma onlara təbii proseslər nəticəsində yaranan izlərdən fərqli olaraq, insanların qəsdən yaratdığı izləri müəyyən etməyə imkan verib. Bu sübut istehlak üçün hazırlıqlara uyğun olan kəsik izləri və sınıqları ehtiva edir və məsələn, əzələ paketləri, beyinlər və iliklərin çıxarılmasının açıq əlamətləri var.
Komanda cəsədlərin çürümənin qarşısını almaq üçün ölümdən qısa müddət sonra ət üçün emal edildiyinə inanır. Xüsusilə, kəllədə baş dərisinin və ətinin çıxarıldığını göstərən kəsiklər var, sümükdəki sınıqlar isə zəngin qida mənbəyi olan beyni çıxarmaq cəhdlərinin nəticəsidir. Bundan əlavə, humerus və bud sümüyünün sümüklərində zərif qırıqlar var ki, bu da onların iliyinə, başqa bir yağ və kalori mənbəyinə daxil olmağa imkan verir. Bütövlükdə, sübutlar göstərir ki, insan qalıqları istehlak üçün sistematik şəkildə manipulyasiya edilib və onları yeyənlər ən qidalı hissələrə üstünlük veriblər.
Araşdırmanın həmmüəllifi Dr. Palmira Saladi deyib: "Hannibalizm insan təkamülünün müxtəlif dövrlərində sənədləşdirilmiş bir davranışdır. Tarixdən əvvəlki kontekstlərdə o, həm sağ qalma ehtiyaclarına, həm də ritual təcrübələrə və hətta qruplararası zorakılıq dinamikasına cavab verə bilər".
Bu hannibalist təcrübələr Son Buzlaq Dövründən sonra demoqrafik genişlənmələrin gətirdiyi artan stresslərlə əlaqələndirilib. Nə qədər çox insan varsa, bir o qədər də yeməyə ehtiyacı var...
