Yer qabığının dərinliklərində formalaşmış iki yeni almaz nümunəsində tamamilə zidd kimyəvi şəraitdə yaranan maddələrin birlikdə mövcudluğu aşkar edilib. Alimlərin sözlərinə görə, bu, demək olar ki, mümkünsüz hesab olunan bir haldır,
1xeber.media xəbər verir ki, bu barədə "Live Science" yazıb.
Tapıntının mahiyyəti
Almazlarda mikroskopik daxiletmələr olur – onlar yaranma prosesində ətraf süxurlardan ayrılaraq daşın içinə düşür. Yeni nümunələrdə həm oksigenlə zəngin karbonat mineralları (oksidləşmiş vəziyyət), həm də oksigeni az olan nikel ərintiləri (reduksiya olunmuş vəziyyət) aşkar edilib. Normalda bu iki maddə uzun müddət yanaşı qala bilmir, çünki bir-biri ilə sürətlə reaksiyaya girir.
Adətən almazlarda yalnız bu komponentlərdən biri olur. Bu səbəbdən də kəşf Yerusəlim Yəhudi Universitetinin Yer elmləri kafedrasının aparıcı mütəxəssisi Yakov Vays və həmkarlarını təəccübləndirib.
Elmi əhəmiyyəti
Təkrar analizlər göstərib ki, bu daxiletmələr almazların yaranma anını əks etdirən "ani görüntü"dür. İlk dəfə olaraq sübut edilib ki, almazlar mantiyada karbonat mineralları ilə reduksiya olunmuş metallarin qarşılıqlı reaksiyası nəticəsində əmələ gələ bilər.
Yeni tapıntılar 280–470 km dərinlikdən çıxarılan nümunələrdə qeydə alınıb. Bu, alimlərə mantiyanın mərkəzində hansı kimyəvi proseslərin baş verdiyini anlamağa kömək edir.
Yakov Vaysın sözlərinə görə, bu nəticələr o qədər də gözlənilməz deyil: əvvəllər almazları səthə çıxaran kimberlit süxurlarının yalnız 300 km-dən yuxarı zonalarda formalaşa biləcəyi düşünülürdü. Lakin yeni sübutlar göstərir ki, oksidləşmiş süxurlar daha böyük dərinliklərdə də mövcuddur.
Yaranma mexanizmi
Alimlərin fikrincə, bu reaksiyalar, karbonatlı mayelərin tektonik plitələrin hərəkəti nəticəsində aşağıya doğru bataraq mantiyanın metallik ərintiləri ilə təmasda olması zamanı baş verir. Bu proses almazların formalaşması üçün şərait yaradır.
Tədqiqatçılar bildirir ki, tapıntı Yer mantiyasının kimyəvi dəyişikliklərini izah edən nəzəriyyələrin real təsdiqi kimi böyük əhəmiyyət daşıyır.
