Azərbaycanda kommunal borclar (elektrik, su, qaz, istilik) ödəniş gecikmələri, maddi problemlər, məsuliyyətsizlik və ya hesablama xətaları səbəbindən yaranır.
Lent.a-ın mütəxəssislərə və qanunvericiliyə istinadən hazırladığı bu yazıda Azərbaycanda kommunal xidmətlər (elektrik, su, qaz və istilik) üzrə yaranan borclar barədə, onların silinməsi qaydalarından və fırıldaqçılardan qorunma yolları barədə söz açacaq.
Kommunal Borclar Necə Yaranır?
1. Ödəniş gecikmələri: Unutqanlıq və ya maliyyə problemləri.
2. Tarif artışı və xəbərdarlıq edilməyən borclar.
3. Hesablama xətaları: Sayğac problemləri və ya texniki səhvlər.
4. Aktiv xidmətlər: Uzun müddət istifadə olunmayan lakin aktiv qalan abonentlik.
Kommunal Borcun Silinməsi Üçün Rəsmi Yollar
1. Dövlət Tərəfindən Borcun Silinməsi
Aztəminatlı ailələr, əlillər və təqaüdçülər üçün dövlət tərəfindən borcun silinməsi mümkündür.
Qeyd edək ki, 2011-ci ildə abonentlərin su borcları Prezident fərmanı ilə silinib.
2. Kommunal Xidmət Qurumları ilə Razılaşma
"Azərişıq", "Azəriqaz", "Azərsu" ilə hissə-hissə ödəniş planı razılaşdırmaq olar.
Borcun restrukturizasiyası və aylıq ödəmə məbləğinin azaldılması qaydası da var.
3. Məhkəmə Vasitəsilə Borcun Ləğvi və ya Azaldılması
Sayğac problemləri və ya yanlış hesablanmış borc olduqda məhkəməyə şikayət edə bilərsiniz.
Mülkü Məcəlləyə əsasən bəzi borclar iddia əsaslı olmadığına görə ləğv edilə bilər, lakin şikayətinizdə əminsinizsə müraciət edin və haqqınızı tələb edə bilərsiniz.
4. Borc Yardım Proqramları və Güzəştlər
Aztəminatlı ailələr üçün bələdiyyə və sosial fondların yardım etməsi mümkündür.
Beynəlxalq və yerli qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən dəstək ala bilərsiniz.
Kommunal Borcun Silinməsi Adı Altında Fırıldaqçılıqdan Necə Qorunmaq Olar?
Borcun silinməsi adı altında saxta vasitəçilərə inanmamaq vacibdir.
✅ Rəsmi qurumlarla birbaşa əlaqə saxlayın.
✅ Qanuni sənəd olmadan ödəniş etməyin.
✅ Borcunuzu yalnız rəsmi kanallar vasitəsilə ödəyin.
✅ Bank və ya şəxsi məlumatlarınızı tənzimləməyə imkan yaratmayın.
Gələcəkdə Kommunal Borcun Yaranmaması Üçün Məsləhətlər
Avtomatik ödəniş sistemindən istifadə edin.
Ödənişləri vaxtında planlayın və gəcikdirməyin.
Elektrik, qaz və sudan istifadə edərkən sərfiyyatınıza diqqət edin.
Problemlər yarandıqda dərhal kommunal xidmət orqanlarına müraciət edin.
Bu deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar
Azərbaycanda kommunal borcun silinməsi mümkünlükləri qanuni yollarla həll edilə bilər. Borcun ödənilməsi, dövlət güzəştləri, razılaşmalara gedərək hissə-hissə ödəniş və məhkəmə prosesləri yolu ilə həll edilə bilər. Fırıldaqçılıqlardan qorunmaq üçün sadəcə rəsmi qurumlara müraciət etmək lazımdır.
Müvafiq qurumun nümayəndələri tərəfindən vətəndaşın yaşadığı ünvana baxış keçirilən zaman sayğacın sxemi pozularaq dövriyyədən kənarlaşdırılması faktının aşkar edilməsi ilə əlaqədar müxtəlif dövrlərdə aktlar tərtib edilib.
Ali Məhkəmə ötən ilin dekabrında bildirilib ki, aktların heç biri iddiaçı tərəfindən imzalanmayıb, iddiaçı adının qarşısında yerləşən “imza” qrafasında “mənzildən çıxan olmadı” sözü qeyd edilib.
Vətəndaş məhkəməyə müraciət edərək, qurumun əməkdaşları tərəfindən tərtib olunmuş aktların etibarsız sayılması və həmin aktlar əsasında öncəki illər ərzində hesablanmış borcun silinməsi barədə qətnamə qəbul olunmasını xahiş edib. İddia tələbi onunla əsaslandırılıb ki, cavabdehin əməkdaşları onun evini elektrik enerjisi ilə təchiz edən elektrik xəttini kəsib, iştirakı olmadan akt tərtib ediblər. Həmin aktda göstərilir ki, vətəndaş guya o, sayğacın qapaq möhürünü açaraq sayğacı sxemdən kənarlaşdırıb. İddiaçı cavabdehin tərtib etdiyi aktla razılaşmayaraq, qeyd etmişdir ki, küçədə yerləşən sayğaca hər hansı müdaxilə etməyib.
Cavabdeh qurum isə qaldırılan iddiaya etiraz edərək bildirib ki, iddiaçı göstərilən illər ərzində borcdan xəbərdar olsa da, təkcə 2023-cü ildə həmin borcla bağlı məhkəməyə müraciət edib. İddiaçı tərəfindən iddia ərizəsi qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş iddia müddəti ötürüldükdən sonra məhkəməyə verilib. Müqavilə tələbləri üzrə iddia müddəti 3 il olduğunu əsas göstərərək, iddia müddəti tətbiq edilməklə iddianın rədd edilməsi barədə qətnamə qəbul olunmasını xahiş edib.
Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Mülki kollegiyası isə kassasiya şikayətinə baxaraq qeyd edib ki, təsbit xarakterli iddialara baxılarkən iddia müddətinin tətbiq edilməsi yolverilməzdir. Tələb hüququ ilə bağlı olmayan, borcun olmadığını (borcun silinməsini) təsbit etmək barədə iddiaya iddia müddəti tətbiq oluna bilməz.
Belə ki, Mülki Məcəllənin 372.1-ci maddəsinə əsasən başqa şəxsdən hər hansı hərəkəti yerinə yetirməyi və ya yerinə yetirməkdən çəkinməyi tələb etmək hüququna müddət şamil edilir. Həmin Məcəllənin 385.1-ci maddəsinə görə öhdəliyə əsasən bir şəxs (borclu) başqa şəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən hərəkəti etməlidir, məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iş görməli, xidmətlər göstərməli və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir, kreditorun isə borcludan vəzifəsinin icrasını tələb etmək hüququ vardır. Kommunal xidmətlərlə bağlı borcun olmadığı (borcun silinməsi) barədə iddia tələbləri Mülki Məcəllənin 372.1-ci maddəsinə nəzərdə tutulmuş, başqa şəxsdən hər hansı hərəkəti yerinə yetirməyi və ya yerinə yetirməkdən çəkinməyi tələb etmək hüququ ilə bağlı deyildir, bu tələblərin müqavilə münasibətlərindən irəli gələn tələb kimi qiymətləndirilərək, iddia müddətinin tətbiq edilməsi qeyd edilən maddi hüquq normasının tələblərinin pozulması ilə nəticələnir.
Ali Məhkəmənin Mülki kollegiyası tərəfindən kassasiya şikayəti təmin edilərək, iş yeni apellyasiya baxışına qaytarılıb.
