Avropa Siyasi Birliyinin 7-ci zirvə toplantısında görüşən Əliyevlə Makron ikitərəfli əlaqələrin mövcud vəziyyəti və perspektivlərini müzakirə edib. Bu görüş Bakı-Paris xəttində normallaşma gözləntilərini önə çıxarır.
Münasibətlərin kəskinləşməsi 44 günlük müharibədə Fransanın Ermənistana açıq dəstəyi, müharibədən sonra Bakıya qarşı beynəlxalq müstəvidə İrəvanla birlikdə təzyiq planları qurmasından qaynaqlanırdı. Paris Bakıya qarşı siyasətində bir neçə hədəfə çatmağa çalışırdı.
- Müharibədə məğlub olan Ermənistanın qorunması, sülh danışıqlarında balansı İrəvanın xeyrinə dəyişmək;
- Qarabağdakı separatizmin mövcudluğunu davam etdirmək;
- Bakı-İrəvan danışıqlarında vasitəçilikdə Cənubi Qafqazda mövqelərini saxlamaq.
Fransanın Azərbaycana qarşı siyasəti Ermənistan faktoru ilə yanaşı, müharibənin yaratdığı reallıqlar fonunda Cənubi Qafqazda – Avropa-Asiya qovşağında planlaşdırılan layihələrdən kənarda qalması riskindən də qaynaqlanırdı. Makron administrasiyası bu vəziyyəti dəyişmək üçün Azərbaycanla uzlaşma yox, qarşıdurma xəttini seçdi. Nəticədə Bakının gedişi ilə vasitəçilik üzərindən Cənubi Qafqazda qalmaq imkanlarından məhrum oldu. Qarabağda separatizmin başa çatdırılması və Ermənistanın bu nəticə ilə barışaraq, Bakı ilə real sülh gündəminə qayıtması Fransanın təsir rıçaqlarını da böyük ölçüdə sıradan çıxardı.
Parisin Bakı qarşısında sərt siyasətindən imtina etməsindəki amillərdən biri də Fransanın Afrikadakı mövqelərinə qarşı geosiyasi plana Azərbaycanın rəhbərlik etməsi idi: Fransanı Cənubi Qafqazdan uzaqlaşdıran Azərbaycan onu keçmiş koloniyalarında da sıxışdırırdı; Makron təzyiqlə təslim edə bilmədiyi Əliyevin əks-həmləsi ilə üzləşmişdi.
Bu mənzərə fonunda Kopenhagen görüşü Makronun Əliyev qarşısında geri çəkilməsi kimi qiymətləndirilə bilər. Və burada bir sıra amillər də həlledicidir:
1. Ermənistanın Azərbaycanla sülh sazişini paraflaması Parisin Bakıya qarşı “erməni kartını” sıradan çıxardı;
2. Zəngəzur dəhlizinin ABŞ-ın iştirakı ilə razılaşdırılması Fransanın Orta dəhlizdə Ermənistan üzərindən iştirak ümidlərini artırıb;
3. Fransa Cənubi Qafqaza qayıda bilmək üçün Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq xəttini izləyir;
4. Trampın gəlişindən sonra lobbi maraqlarını üstün tutan liberal sol zəiflədi – qlobal trendlər dəyişdi;
Makronun Əliyevlə birbaşa təmas yaratmaq cəhdi Avropa Siyasi Birliyinin Tiranada keçirilən 6-cı zirvəsində qeydə alınmışdı. 7-ci zirvədə Fransa prezidenti azərbaycanlı həmkarı ilə görüşərək, ikitərəfli münasibətlərin qaydaya salınması niyyətini açıqladı. Fransanın Azərbaycanla təmasları bərpa etməsi Parisin Cənubi Qafqazda Ermənistan vektorlu siyasətini dəyişməsi demək deyil. Lakin münasibətlərin normallaşması Azərbaycanın Avropadakı mövqelərinin güclənməsi, yaxud mövqelərinə qarşı risklərin neytrallaşdırılması baxımından önəmlidir. Bu amil eyni zamanda, Bakı-İrəvan sülhünə qarşı olan və mövcud reallıqları beynəlxalq müstəvidə dəyişmək cəhdləri edən erməni diasporu/lobbisini ABŞ-dan sonra Avropada da çətin vəziyyətə sala, fəaliyyətini məhdudlaşdıra bilər.
Asif Nərimanlı
