ABŞ səlahiyyət müddəti başa çatmış Zelenskindən ilin sonunadək seçki keçirilmısini tələb edir; Ukraynanın yeni rəhbəri kim ola bilər?
Prezident Trampın hələ ötən ilin mayında səlahiyyət müddəti başa çatmış Ukrayna lideri Zelenski ilə anlaşıb yollarını ayıra biləcəyi haqda ötən yazıların birində qeyd etmişdik. O mənada, ABŞ-ın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloqun Vaşinqtonun adından ilin sonuna qədər Ukraynada seçkilərin keçirilməsinin vacibliyi haqda dedikləri gözlənilməz olmadı. Ümumiyyətlə, əvvəldən də bəlli idi ki, bu savaşın sonunda iki Vladimirin biri daha prezident olmayacaq.
Zelenski Putinlə danışıqların olmaması üçün əvvəldən hər şeyi edib. Putinlə masaya oturmayacağı haqda hətta qanun da qəbul edib, indi də bu fərmanı ləğv etmək hüququna malik deyil. Putin də məhz onunla masaya oturmamaq niyyətindədir. Son aylar bir neçə dəfə açıq bəyan edib ki, Zelenskini legitim prezident hesab etmir, danışıqlar, dövlət adına hansısa sənəd imzalamaq yetkisili Ukrayna Radasının sədrinə məxsusdur. Yəni Putin və Zelenskinin bir masada nəinki hansısa razılaşması, hətta üz-üzə oturması belə imkansız görünür.
ABŞ da bu vəziyyətdən xəbərdardır və ona görə Zelenskinin ön planda və ya ümumiyyətlə, olmadığı hansısa keçici hökumət yaradıla da bilər. Zelenski isə deyəsən, asan təslim olmayacaq, son açıqlamasında Ukraynanın iştirakı olmadan Rusiya ilə masaya oturmaq təhlükəlidir” deyib.
Ukraynada prezident seçkiləri 2024-cü il martın 31-də olmalı idi, lakin müharibə səbəbindən elan olunmuş hərbi vəziyyət seçkilərin keçirilməsini qadağan edir. Ukraynada 2019-cu ilin aprelində keçirilən son prezident seçkilərində Zelenski səsverməyə gələnlərin 73,22%-i faizinin, yəni 13 milyon 540 min seçicinin səsinin almışdı. “Bloomberg”in ötənilki məlumatına görə, hərbi münaqişə səbəbindən Ukrayna seçicilərinin yarıdan çoxunu itirib. 32 milyon ukraynalı seçicinin dörddə birinin (8 milyon) xaricdə olduğu təxmin edir. 7 milyona yaxını seçici Rusiyanın ələ keçirdiyi bölgələrin ərazilərindədir, daha iki milyonu isə Rusiyaya köçüb. Yəni ən yaxşı halda, Ukraynada seçici sayı 17 milyondur. Əgər yaxın aylarda sülhün əldə edilməsində ciddi uğur olarsa, o halda ilin sonunadək seçicilərdən yenə də geri qayıdanlar olacaq.
Amerikanın seçkilərlə bağlı siqnalı isə Ukraynada daxili siyasətə də dərhal təsirini göstərib. Məsələn, Kiyev meri Vitali Kliçko videomüraciət yayaraq Zelenskinin ətrafını sərt tənqid edib. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin keçmiş baş komandanı, Londondakı səfir Zalujnı əvvəl ukraynalı hərbçilərlə görüşüb, Zalujnı Londonun yeni Ukrayna elitasının hazırlanmasını müzakirə edib. Socis qrupunun yanvarın sonunda dərc etdiyi araşdırmaya görə, vətəndaşların 72%-i Zalujnıya etibar edir, Zelenski isə Kəşfiyyat rəisi Budanovdan sonra üçüncü yeri tutub.
Trampa yaxın amerikalı jurnalist Taker Karlsonun iki gün əvvəl Zelenskini diktator adlandırması və qeyri-legitimliyi ilə bağlı dedikləri isə Vaşinqtonun Ukraynada “hakimiyyəti devirmək planın başlanğıcı” kimi qiymətləndirilib. O da bildirilir ki, Zelenski və komandası Ukraynada hakimiyyəti saxlamağa davam edərsə amerikalılar xalqın hazırkı prezidentin istefaya göndərilməsi tələbi ilə küçələrə çıxara bilər. Yəni iddialara görə, ABŞ “ani-Zelenski maydanı”nını asanlıqla Kiyevdə istifadə edə bilər. Bundan əlavə, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin yaralı və şikəst əsgərləri və onların həyat yoldaşları da cəlb edilə bilər. O zaman narazılıq geniş vüsət ala və Zelenskinin getməkdən başqa yolu qalmaya bilər. Ukraynalılar çıxılmaz vəziyyətdədirlər. Savaşdan və onun gətirdiyi bəlalardan çox yorulublar. Rusiya ilə mümkün danışıqlar barədə getdikcə daha çox danışılır. Zelenskidən sonra hakimiyyətə gələn çox güzəştlərə razı olmalıdır. Olacaqmı?
Musavat.com
