“Azərbaycan Respublikası Prezident İlham Əliyevi Suriyanın keçid dövrü Prezidenti Əhməd əş-Şəraya təbrik məktubu və onun Azərbaycana dəvət olunmasını iki ölkə arasında yeni səviyyəli münasibətlərin başlanması kimi dəyərləndirmək lazımdır”.
Bu sözləri globalinfo.az-a politoloq Əlimusa İbrahimov Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Suriya Ərəb Respublikasının keçid dövrü Prezidenti Əhməd əş-Şaraya göndərdiyi məktubu şərh edərkən deyib.
Onun sözlərinə görə, Suriyada uzun müddət davam edən vətəndaş müharibəsi Azərbaycanı daim narahat etmiş, oradakı insanların ağır vəziyyəti həmişə bizim diqqət mərkəzimizdə olmuşdur:
“Bu ölkənin əhalisinin ciddi bir hissəsini təşkil edən türkmənlərin-azərbaycanlıların dözülməz şəraitdə yaşaması dəfələrlə ən yüksək səviyyədə, müxtəlif konfrans və simpoziumlarda müzakirə olunub. Suriyadan qaçaraq Türkiyəyə pənah gətirmiş türkmənlərin çəkdikləri əzabı yüngülləşdirmək üçün Azərbaycan həmişə Türkiyə ilə birlikdə hərəkət etmişdir.
İndi Suriyada müxalifətin, nəhayət, despot Bəşər Əsəd rejimini devirməsi ilə orada demokratik, sivil, müstəqil dövlətin yaradılmasına ümidlər artmışdır. Azərbaycan da Türkiyə kimi Suriyada xalqların azad yaşaması, müharibənin bitməsi, insanların çəkdikləri məşəqqətlərə son qoyulmasını arzulayan və buna çalışan qardaş ölkədir”.
Ekspert deyib ki, bizim Suriya ilə münasibətlərimizin daha da inkişaf etdirilməsi, orada yaşayan millətimizin nümayəndələrinin vəziyyətinin yaxşılaşmasına səbəb olacaq ki, bu da millətimizin ürəyincə olan bir hərəkətdir:
“Azərbaycan təkcə Azərbaycanda yaşayan azərbaycanlıların vətəni olmaqdan çoxdan çıxıb. İndi Suriyada, İraqda, Livanda və hətta Əfqanıstanda yaşayan azərbaycanlılar Azərbaycan Respublikasını haqlı olaraq öz vətənləri hesab edirlər. Məhz buna görə Suriyada vəziyyətin sabitləşməsi Azərbaycan Respublikası üçün orada yaşayan vətəndaşlarımıza xidmət etməyə yeni imkanlar yaradır.
Hesab edirəm ki, Suriyanın keçid prezidentinin Azərbaycana səfəri bu ölkədə yaşayan türkmənlərin həyatında mühüm rol oynayacaq, onların ana vətənləri ilə mövcud olan bağlarının daha da möhkəmlənməsi ilə nəticələnəcək. Bu ölkədə yaşayan millətimizin nümayəndələri çoxdan arzusunda olduğu vətənlərinə – Azərbaycana mütəmadi səfər etmək imkanları qazanacaq və bizdə öz təhsillərini davam etdirmək kimi arzularını yerinə yetirəcəklər”.
Ə. İbrahimov deyib ki, bundan başqa Suriyanın müvəqqəti prezidenti Əhməd əş-Şəranın Azərbaycana səfəri bir sıra siyasi, iqtisadi və strateji baxımdan əhəmiyyətli ola bilər:
“Suriyanın mürəkkəb geosiyasi vəziyyətini və Azərbaycanın artan regional təsirini nəzərə alaraq, bəzi gözlənilən potensial nəticələr bunlardır:
1. İkitərəfli münasibətlərin gücləndirilməsi. Azərbaycan və Suriyanın xüsusilə güclü diplomatik əlaqələri olmasa da, Əl-Şaranın səfəri münasibətləri yaxşılaşdırmaq baxımdan faydalı ola bilər, Suriyanın illərlə davam edən vətəndaş müharibəsindən sonra yenidən qurulmağa başladığı dövrdə.
2. Regional alyansların balanslaşdırılması. Azərbaycan Suriyada Əsəd rejiminə qarşı düşmən mövqedə olan Türkiyə ilə sıx əlaqələr saxlayır. Əl-Şara Suriyanın sürgündəki hökumətini və ya keçid administrasiyasını təmsil edirsə, bu, regional diplomatiyada dəyişiklik yarada bilər.
3. Yenidənqurma üzrə əməkdaşlıq. Azərbaycan öz enerji zənginliyi və münaqişədən sonra (məsələn, Qarabağda) yenidənqurma təcrübəsi ilə Suriyanın yenidən qurulması səylərində ciddi yardım edə bilər
4. Enerji və ticarət məsələləri. Suriya Azərbaycan üçün əsas iqtisadi tərəfdaş olmasa da, potensial əməkdaşlıq sahələrinə infrastruktur, kənd təsərrüfatı və ticarət sahələrində əməkdaşlıq daxil ola bilər.
Əsəd hökumətinin əsas dəstəkçisi olan İran, çox güman ki, belə bir səfəri yaxından izləyəcək. Əl-Şaranın səfəri daha geniş başlanğıcın bir hissəsidirsə, bu, İran-Azərbaycan-Suriya üçbucağında dəyişən dinamikanı əks etdirə bilər.
5. Türkiyənin perspektivi: Ankara tarixən Əsəd rejiminə qarşı çıxıb. Suriyanın müvəqqəti lideri Azərbaycana səfər edərsə, Türkiyənin reaksiyası bunun Ankaranın Suriyanın siyasi keçidindəki maraqlarına uyğun olaraq inkişaf etdiriləcək.
6. Digər türkdilli dövlətlərin bu əməkdaşlığa töhfəsi: Azərbaycan Suriya münasibətlərinin inkişafı Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Qırğızıstanı da bu ölkə ilə münasibətlər qurmağa həvəsləndirəcək.
7. Ekstremizm, separatizm və radikalizm üzrə mübadilə: Azərbaycan və Suriya terrorizmə qarşı mübarizə səylərini, xüsusən Suriyada fəaliyyət göstərən və regional təhlükələr yaradan ekstremist qruplara qarşı birgə mübarizə apara bilər.
Bu səviyyəli ilk səfər simvolik səciyyə daşıya və ya daha çox hiss olunan siyasi və iqtisadi təsirlərə malik ola bilər. Bununla belə əsas məsələ Suriyanın müvəqqəti hökumətinin arzusundan, Azərbaycanın bu işə qoşulmaq istəyindən və Türkiyə, İran və Rusiyanı əhatə edən daha geniş geosiyasi kontekstdən asılı olacaq”.
