Travmanın bioloji izlərinin yalnızca bu hadisələrə məruz qalan şəxslərdə deyil, həm də növbəti nəsillərə ötürülə bildiyi ortaya çıxıb
1xeber.media xəbər verir ki, travmanın insan genetikası üzərində təsirini araşdıran yeni bir tədqiqatın nəticələri Scientific Reports jurnalında dərc olunub.
Şiddət genlərimizdə nəsillər boyunca iz buraxır
Beynəlxalq tədqiqat qrupu tərəfindən aparılan araşdırmada məlum olub ki, ailə tarixində zorakılıq və travma yaşayan şəxslərin övladları, bu hadisələri şəxsən yaşamamış olsalar belə, narahatlıq və depressiya kimi psixoloji xəstəliklərə daha meylli ola bilərlər.
Suriyalı ailələr üzərində tədqiqat
Alimlər Suriyanın Hama şəhərində 1982-ci ildə baş verən mühasirə və qətliam, həmçinin 2011-ci ildəki silahlı üsyan zamanı hamilə olan qadınlardan gələn üç nəsli əhatə edən 48 ailəni araşdırıblar.
Hazırda İordaniyada yaşayan bu ailələrdən 131 nəfərdən yanaq içi hüceyrə nümunələri götürülərək epigenetik dəyişikliklər təhlil edilib.
Epigenetik dəyişikliklər DNT ardıcıllığında bir dəyişiklik olmadan genlərin fəaliyyətinə təsir edən kimyəvi modifikasiyalar kimi izah olunur.
Genetik dəyişikliklər üç nəsil boyunca davam edib
Tədqiqat zamanı 1980-ci ildən əvvəl Suriyadan köçən ailələr nəzarət qrupu olaraq istifadə edilib. Hama hadisələrini yaşamış nənələrin soyundan gələn şəxslərdə zorakılıqla əlaqəli 14 fərqli gen dəyişiklikləri aşkar olunub.
Bu dəyişikliklərdən səkkizi üçüncü nəsilə, yəni nəvələrə qədər ötürülüb. Həmin nəvələr zorakılığa birbaşa məruz qalmadıqları halda, bu epigenetik dəyişiklikləri irsi olaraq alıblar.
Bundan əlavə, tədqiqatçılar həmin şəxslərdə epigenetik yaşlanmanın sürətləndiyini də müəyyən ediblər. Bu vəziyyətin yaşla bağlı xəstəliklərə tutulma riskini artırdığı vurğulanır.
Suriyalı vətəndaş müharibəsinin qurbanlarında isə zorakılıqla əlaqəli 21 fərqli gen bölgəsində epigenetik dəyişikliklər müşahidə edilib.
Şiddətin təsirləri nəsillər boyunca davam edə bilər
Tədqiqatın rəhbəri, Florida Universitetindən antropoloq Konni Malliqan bildirib ki, bu ailələr yaşadıqları hadisələrin eşidilməsini istəyir. Onlar təcrübələrini paylaşmaq istəyirlər.
Tədqiqatçılar bu tapıntıların yalnız müharibə və münaqişə mühitləri ilə məhdudlaşmadığını, həmçinin ailədaxili zorakılıq, cinsi zorakılıq və silahlı hücumlar kimi müxtəlif zorakılıq növləri ilə əlaqəli ola biləcəyini vurğulayırlar.
Malliqan deyib ki, travma və zorakılığın gələcək nəsillərə də təsir edə biləcəyi fikri insanları daha empatik olmağa təşviq etməli və qərar qəbul edənlərin bu mövzulara daha çox diqqət yetirməsinə kömək etməlidir.
