Türkiyəli mütəxəssis, Dr. Həsən Armağan Uysal demensiyanın adətən yaşlılıq xəstəliyi kimi tanındığını, lakin son illərdə gənclərdə də daha çox diaqnoz qoyulduğunu bildirib.
1xeber.media "CNN Türk"ə istinadən xəbər verir ki, İzmir Şəhər Xəstəxanasının nevrologiya şöbəsində mütəxəssislərlə görüş zamanı çıxış edən Dr. Uysalın sözlərinə görə, erkən başlanğıclı demansiya (EBD) 65 yaşdan əvvəl meydana çıxan demansiya növlərini əhatə edir. O, bu xəstəliyin depressiya, narahatlıq və ya iş stressi ilə qarışdırıla bildiyini, buna görə də diaqnozun gecikməsinin həm xəstəyə, həm də ailəsinə ağır təsir edə biləcəyini vurğulayıb.
Dr. Uysalın sözlərinə görə, xüsusilə davranışsal variant Altsaymer, kortikobazal deqenerasiya və Levvi cisimcikli demansiya kimi xəstəliklərin erkən əlamətlərinə diqqət yetirilməlidir.
Genetik faktorlar və yeni risk amilləri
45 yaşdan aşağı xəstələrdə genetik faktorların daha təsirli olduğunu qeyd edən Dr. Uysal 2024-cü ildə aparılan araşdırmalarda yüksək LDL xolesterolu və müalicə olunmamış görmə itkisi kimi yeni risk faktorlarının müəyyən edildiyini bildirib. MRI, beyin-omurilik mayesi analizi və PET görüntüləmə üsulları sayəsində beyin şəbəkələrindəki dəyişikliklərin daha yaxşı izlənildiyini vurğulayıb.
"Demansiya yalnız yaddaş itkisi deyil"
Demansiyanın sadəcə yaddaş problemləri ilə məhdudlaşmadığını bildirən Dr. Uysal davranış dəyişiklikləri, qərarvermə qabiliyyətində zəifləmə, nitq problemləri və vizual alqı pozuntularının da xəstəliyin erkən əlamətləri ola biləcəyini qeyd edib.
"Erkən diaqnozla xəstəliyin gedişini yavaşlatmaq mümkündür", deyə mütəxəssis əlavə edib.
O, ictimai məlumatlandırma kampaniyalarının keçirilməsinin, multidissiplinar demans mərkəzlərinin artırılmasının və genetik testlərin əlçatanlığının genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.
Demensiya (lat. dementia - ağılsızlıq) - əsas xarakteristikası əvvəlki vəziyyətlə müqayisədə bir çox koqnitiv (əqli) qabiliyyətin pisləşməsi ilə gedən müxtəlif xəstəliklərin simptomlarından biridir. O beynin müxtəlif degenerativ və qeyri-deqenerativ xəstəlikləri səbəbindən yarana bilər. Termin latınca demens sözündən gəlir və "intellektin azalması" kimi tərcümə oluna bilər. Demensiyanın simptomlarının təsviri koqnitiv, emosional və sosial bacarıqların itirilməsini əhatə edir. Hər şeydən əvvəl qısamüddətli yaddaşa, düşünmə bacarıqlarına, dil və motor bacarıqlara təsir edir; bəzi formalarda şəxsiyyətin dəyişilməsi də baş verir. Demensiyanın ayırıcı əlaməti ömür boyu qazanılan düşünmə bacarıqlarının itirilməsidir (anadangəlmə əqli geriliyin əksinə).
