Ermənistanda son bir neçə ildə qeydə alınan yüksək iqtisadi artım və büdcə gəlirlərində görünməmiş gəlir indi keçmişdə qalıb. Yeni geosiyasi reallıqlar kontekstində Ermənistanın iqtisadiyyatı və büdcəsi, yumşaq desək, yaxşı heç nə vəd etməyən böyük problemlərlə üz-üzədir.
1xeber.media xəbər verir ki, bu sözləri erməni iqtisadçı Akop Köçəryan qeyd edib.
“Rusiya-Ukrayna münaqişəsi və son illərdə Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar hakimiyyətin iradəsindən asılı olmayaraq Ermənistanın faydalanması üçün əlverişli şərait yaradıb. Bütün bu münaqişə ərzində bizim bank sistemimiz Rusiyanın nəhəng maliyyə axınlarına və əmtəə hərəkətlərinə xidmət zonasında olmuşdur. Rusiyadan külli miqdarda pul gəlib və Ermənistan vasitəsilə başqa ölkələrə gedib, Rusiya bazarına sanksiyalar altında olan malların tədarükünə xidmət edib.
Nəticə Ermənistana heç vaxt ehtiyac duymadığı irimiqyaslı idxal baş verdi. Bu mallar reeksport məqsədi ilə idxal edilib ki, bu da Ermənistanın xarici ticarət dövriyyəsinə təsir edib. Son illərdə onlar dəfələrlə artıb. Üstəlik, yerli iqtisadiyyatın ixrac imkanlarının azalması fonunda onlar artıb”, - o bildirib.
Köçəryan vurğulayıb ki, Ermənistan vasitəsilə təkcə Rusiya bazarına tədarük yox, həm də bəzi Rusiya mallarının təkrar ixracı həyata keçirilir:
“Bu, bir anlıq həm iqtisadi artıma, həm də nəhəng xarici ticarət dövriyyələrinin formalaşmasına çox böyük təsir göstərdi. Təkcə bank sistemi vasitəsilə son üç ildə Rusiyadan Ermənistana 11 milyard dollardan çox vəsait daxil olub.
Son 3 ildə Rusiyadan öul çöçürmələri ən azı 4 dəfə artıb. Bu vəsaitlər Ermənistan bank sistemindən keçərək banklar üçün böyük mənfəət, eləcə də dövlət büdcəsinə gəlirlər təmin edib.
Həmin pulların bir hissəsi Ermənistanın bank sistemində bu gün də qalmaqdadır. Amma gözlənilən geosiyasi proseslərdən sonra bunun daha uzun sürməsi ehtimalı azdır.
Hakimiyyət bu fürsətdən istifadə edib Ermənistan iqtisadiyyatının gələcək inkişafı üçün uzunmüddətli resurslar yarada bilmədi. Daxili bazarın, maliyyə və iqtisadi mühitin diktə etdiyi problemlərlə üzləşən Ermənistana köçən insan kapitalı və biznes axını bir müddət sonra buranı tərk etdi.
Rusiya-Ukrayna münaqişəsi Ermənistanın iqtisadi artımına və büdcə gəlirlərinə böyük təsir göstərdi. Xarici ticarətə və maliyyə axınlarına xidmət nəticəsində büdcə milyardlarla dram gəlir əldə ediib.
Bununla belə, bütün bunlarla vidalaşmağın vaxtı çatıb. Dairə sıxılır. Bir vaxtlar Rusiya-Ukrayna münaqişəsi və Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar iqtisadiyyatımıza çox böyük müsbət təsir göstərdiyi kimi, Rusiya-Amerika münasibətlərində gərginliyin azaldılması və Rusiya-Ukrayna münaqişəsinə son qoymaq üçün başlayan proseslər Ermənistan iqtisadiyyatı üçün problemlər yaradıb. Artıq bunlar ötən ilin ikinci yarısında, müəyyən istiqamətlərdə xarici təsirlərin zəiflədiyi vaxtda özünü göstərməyə başlayıb. Nəticədə iqtisadi artım tempi kəskin şəkildə azalıb.
Dövlət büdcəsinə də böyük ziyan dəyib. Planlaşdırılmış məbləğlə müqayisədə ötən il vergi daxilolmaları 223 milyard drama yaxın az yerinə yetirilib.
Son illər intensivləşən geosiyasi gərginliyin gözlənilən mümkün yumşaldılmasından sonra xarici amillərin Ermənistan iqtisadiyyatına və dövlət büdcəsinin gəlirlərinə mənfi təsiri daha çox olacaq.
Bu, ilk növbədə, həm maliyyə, həm də ticarət axınının azalması ilə ifadə olunacaq. Bu hal son aylarda, xüsusən də ən azı yarıya qədər azalan xarici ticarət göstəricilərində açıq şəkildə özünü göstərir. Amma bununla da bitməyəcək. Təsirlər tədricən Ermənistanın son illərdə iqtisadi artımını süni şəkildə stimullaşdıran bütün digər sahələrə yayılacaq.
Əgər Rusiya-Amerika münasibətlərinin bərpası ilə paralel olaraq iqtisadi sanksiyaların Rusiya bazarına təsiri tədricən yumşalsa, Ermənistan vasitəsilə təkrar ixrac öz əhəmiyyətini bütövlükdə itirəcək. Xarici ticarətə xidmətə yönəlmiş maliyyə axınları da azalacaq. Bu, həmin sektorun diktə etdiyi təsirlərin zəifləməsinə, həm iqtisadi artıma, həm bütövlükdə büdcə gəlirlərinə, həm də maliyyə sisteminə və valyuta bazarlarına təzyiqin artmasına gətirib çıxaracaq”.
