Aşot Safaryanr: “Overton pəncərəsi işə düşdü – hədəf soyqırım memorialıdır"
1xeber.media xəbər verir ki, Ermənistanda Nikol Paşinyanın qərarları ətrafında yeni qalmaqal yaranıb.
Bu dəfə söhbət İrəvanda yerləşən Tsitsernakaberd – guya 1915-ci il soyqırımı qurbanlarına həsr olunmuş memorial kompleksdən gedir. Paşinyan hökumətinin “təmir” adı ilə gördüyü işlər cəmiyyətdə ciddi narahatlıq doğurub.
Məsələ ilə bağlı tanınmış memar, memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru və dosent Aşot Safaryan sərt açıqlama verib. O yazıb ki, bu, heç də sadəcə təmir deyil, əslində abidənin desakralizasiyasıdır:
“Buna elementar olaraq abidənin, obyektin və ərazinin desakralizasiyası deyilir. Yəni abidə bu cür rəzil vəziyyətdə istənilən qədər qala bilər – dirəklərdə, tor altında, tikinti meşələri içində. Guya təmirdir. Amma burada əsas məsələ sifarişçinin iradəsi və istəyidir. Nəticədə xalq onun indiki görkəminə öyrəşməyə başlayır.”
Safaryan daha sonra əlavə edib ki, bu, sadəcə abidənin görünüşü ilə bağlı məsələ deyil, Paşinyanın son illərdə söylədiyi fikirlərin davamıdır:
“Paşinyan bu gün dediklərini – Artsax, Kilsə, Katolikos və Soyqırım barədə söylədiklərini – əgər 2018-ci ildə desəydi, nə baş verərdi? Məhz məsələ bundadır. ‘Overton pəncərəsi’ işə düşüb. Növbə gəlib soyqırım xatirəsinə də.”
Arayış üçün: “Overton pəncərəsi” dedikdə, əvvəllər tamamilə yolverilməz və tabu sayılan bir ideyanın tədricən cəmiyyətə sırınaraq “normal” hala gətirilməsi prosesi nəzərdə tutulur. Əvvəl şok effekti yaradan fikir mediada və siyasətdə müzakirəyə çıxarılır, zamanla insanların gözündə adi görünməyə başlayır. Beləliklə, qeyri-mümkün olanı hakimiyyət və ideoloqlar addım-addım “qəbulolunan” hala çevirirlər.
Musavat.com xatırladır ki, Tsitsernakaberd memorialı 1967-ci ildə sovet dövründə inşa edilib. Memarlar Artur Tarxanyan və Saşur Kalaşyan, rəssam Hovhannes Xaçatryanın layihəsi əsasında ucaldılmış kompleks sonrakı illərdə ermənilərin təhrif və ekspansionist ideologiyasının əsas təbliğat simvollarından birinə çevrilib. 1995-ci ildə memorialın yanında soyqırım muzeyi-institutu açılıb. Əslində bu kompleks Türkiyəyə və türk dünyasına qarşı 110 illik yalanın, böhtanın abidəsidir.
Paşinyanın ev tapşırıqlarından biri də bu yalanı və onun abidəsini Ermənistanda yıxmaqdır. Bu istiqamətdə addımlar da atılır. Paşinyan başa düşür ki, soyqırım iddiası gündəmdə qaldıqca onun ölkəsinin Türkiyə və Azərbaycanla normallaşması mümkün deyil.
Paşinyanın qərarları və onun ritorikası isə Ermənistanda ictimaiyyətin yeni etirazlarına səbəb olur. Cəmiyyətin bir hissəsi hesab edir ki, “təmir” adı altında memorial abidə əhəmiyyətsizləşdirilir və bu proses gələcəkdə abidənin tamamilə funksiyasız qalmasına əsas yarada bilər.
Amma Paşinyan bu maneəni də aşmaq məcburiyyətindədir.
