Valideyn məbləğin artırılmasını tələb edirsə, bunu sübut edəcək faktları təqdim etməlidir - hüquqşünasdan izah
Ölkədə aliment ödəmə qaydaları ilə bağlı mühüm dəyişikliklər edilib. Belə ki, əvvəllər aliment alan şəxslər məbləğin artırılması üçün hər il yenidən iddia qaldırmalı olurdu. Lakin yeni qaydalar bu çətin prosesi geridə qoyur və aliment məbləğinin sabit şəkildə ödənilməsini nəzərdə tutur.
Bu barədə Vəkillər Kollegiyasının üzvü Xalid Abdullayev açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, Ali Məhkəmənin yeni qərarı aliment alan şəxslərin xeyrinədir və xüsusilə sabit gəliri olmayan aliment ödəyicilərinə şamil edilir. Bu isə o deməkdir ki, gəlir səviyyəsindən asılı olmayaraq, məhkəmə tərəfindən müəyyən edilən sabit məbləğ dəyişməz qalacaq.
Qeyd edək ki, qanunvericiliyə əsasən, 2025-ci ildə alimentin minimum məbləği 246 manatdan az olmamalıdır. Bu, dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş göstəricidir və övladın əsas yaşayış xərclərini qarşılamaq üçün nəzərdə tutulub. Əvvəlki illərdə aliment alan valideyn məbləğin artırılması üçün əlavə iddia qaldırmalı olurdu. Lakin yeni qaydalara görə, bu məbləğ avtomatik olaraq sabitləşir və artım üçün ayrıca məhkəmə müraciətinə ehtiyac qalmır.
Bu dəyişiklik aliment alan şəxslər üçün müsbət yenilik hesab edilsə də, bəzi problemlərin yaranacağı istisna edilmir. Məsələn, inflyasiya və yaşayış xərclərinin artması fonunda, alimentin məbləğinin kifayət etmədiyi hallar ortaya çıxa bilər. Belə olan halda, aliment alan şəxs minimum 246 manat məbləğindən daha çox tələb edə bilərmi? Yeni qaydalar problemləri həll edəcəkmi?
Qanunvericilik alimentin məbləğinin artırılması ilə bağlı bəzi hallarda istisnalar nəzərdə tutur. Əgər aliment alan valideyn övladının xərclərinin artdığını sübut edə bilirsə və ya aliment ödəyən şəxsin maliyyə vəziyyəti yaxşılaşıbsa, məhkəməyə müraciət edərək məbləğin artırılmasını tələb edə bilər. Lakin sabit məbləğ müəyyən edildikdən sonra bu tələbin təmin edilməsi əvvəlki illərlə müqayisədə daha çətin ola bilər.
Digər tərəfdən, ekspertlər bildirir ki, aliment ödəyən şəxslərin gəlirinin dəyişməsi də mübahisələrə səbəb ola bilər. Məsələn, işsiz qalan bir valideyn əvvəl müəyyən edilmiş sabit məbləği ödəməkdə çətinlik çəkə bilər. Bəs belə olan halda nə baş verəcək? Hüquqşünaslar bildirir ki, alimentin azaldılması üçün iddia qaldırmaq mümkündür, lakin bunun üçün kifayət qədər hüquqi əsaslar olmalıdır. Yeni qaydalar fonunda, həm aliment ödəyən, həm də alan valideynlər öz hüquq və öhdəliklərini dəqiq bilməlidir. Əgər aliment alan valideyn məbləğin artırılmasını tələb edirsə, bunu sübut edəcək faktları təqdim etməlidir. Aliment ödəyən valideyn isə ödəmə qabiliyyətini itiribsə, bunu təsdiq edən sənədlərlə məhkəməyə müraciət etməlidir.
Mövzu ilə bağlı Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri Çingiz Qənizadə “Yeni Müsavat”a danışıb:
“Aliment ödəyiciləri bir neçə kateqoriyaya bölünür. Bəziləri sabit gəliri olmayan şəxslərdir ki, ya ümumiyyətlə işləmir, ya günəmuzd çalışır, ya da bir neçə ay işləyib digər aylarda işsiz qalırlar. Belə hallarda alimentin minimum məbləği 246 manatdan az olmamalıdır.
Digər kateqoriyaya aid olanlar isə müəyyən bir idarə və ya müəssisədə çalışan, sabit gəliri olan şəxslərdir. Onların aliment ödənişi əməkhaqqının müəyyən faizinə əsasən hesablanır. Son vaxtlar bu faiz hətta 50 faizə qədər artırıla bilər. Məsələn, bir və ya bir neçə uşağı olan şəxs boşandıqda və onun əməkhaqqısı 4 min manatdırsa, təxminən 50 faizi aliment kimi tutulub qarşı tərəfə ödənilə bilər.
Ali Məhkəmənin yeni qərarı isə məhz sabit gəliri olmayan şəxslərə şamil edilir. Bu da, mənim fikrimcə, düzgün addımdır. Yəni şəxsin işləyib-işləməməsindən və daimi gəlirinin olub-olmamasından asılı olmayaraq, övladının saxlanılması üçün müəyyən məbləği ödəməsi vacibdir. Bunun üçün günəmuzd işləməklə və ya başqa formada qazanc əldə etməklə bu vəsaiti təmin etməlidir".
“Yeni Müsavat”
