2025-ci ilin iyununda 12 gün davam edən silahlı qarşıdurmadan sonra İsrail və İran arasında atəşkəs razılaşması əldə olunub. Sülh prosesinin əsas vasitəçisi Qətərin baş naziri və xarici işlər naziri Məhəmməd bin Əbdürrəhman Əl Tani olub.
Bu barədə informasiyanı Reuters və Axios agentlikləri məlumat yayıb.
Məlumata görə, Qətər hökuməti İranın ABŞ-ın Əl-Üdeyd hərbi bazasına endirdiyi raket zərbəsindən dərhal sonra Tehran rəsmiləri ilə təcili əlaqə yaradıb. Bu zaman ABŞ Prezidenti Donald Tramp Qətər Əmiri ilə birbaşa danışaraq İranın atəşkəsə razı salınmasını istəyib. İsrail tərəfi artıq atəşkəsə razı olduğunu bildirmişdi.
Qətərin diplomatik səyləri nəticəsində İran ABŞ-a yeni hücumlar planlaşdırmadığını rəsmi şəkildə bildirdi, Vaşinqton isə cavab olaraq İrana qarşı yeni hücumlar həyata keçirməyəcəyini və danışıqlara hazır olduğunu bəyan etdi.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp bu razılaşmanı “tarixi dönüş nöqtəsi” adlandırıb və sosial şəbəkədə bunları yazıb:
“İsrail və İran mənə demək olar ki, eyni anda dedilər: “SÜLH!”. Mən anladım ki, vaxt yetişib. Bütün dünya və Yaxın Şərq – əsl qaliblərdir!”
Trampın sözlərinə görə, atəşkəs razılaşması 8:00-da (Bakı vaxtı ilə) qüvvəyə minib və aşağıdakı mərhələli plana əsaslanır:
İsrail və İran qarşılıqlı razılaşmaya əsasən, 6 saat ərzində son hərbi əməliyyatlarını tamamlayır;
İran ilk olaraq atəşkəsə başlayır və 12 saat ərzində heç bir hərbi əməliyyat həyata keçirmir;
İsrail 12-ci saatdan sonra atəşkəs rejiminə keçir və növbəti 12 saat ərzində tam sülhə əməl edir;
24 saatın tamamında “12 günlük müharibə” rəsmi olaraq başa çatmış hesab olunur və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən rəsmən tanınır.
Prezident Tramp çıxışında vurğulayıb: “Bu, yalnız müharibənin sonu deyil – bu, sevgi, sülh və rifah içində yeni başlanğıcdır. Hər iki millət – İsrail və İran – gələcəkdə böyük ümidlər və imkanlarla dolu bir səhifə açır.”
BMT və Avropa İttifaqı atəşkəsi alqışlayıb, Qətəri sülh diplomatiyasındakı roluna görə təqdir edib, Rusiya və Çin bölgədə gərginliyin azaldılmasını müsbət dəyərləndirib, beynəlxalq maliyyə bazarlarında neft və qızıl qiymətləri sabitləşməyə başlayıb.
Ekspertlərə görə, bu atəşkəs qısa müddətli sabitlik yaratsa da, davamlı sülh üçün tərəflər arasında diplomatik dialoqun və qarşılıqlı etimadın qurulması hələ qarşıdakı ayların əsas çağırışı olacaq.
Deməli, 12 günlük İran–İsrail müharibəsi Qətərin uğurlu vasitəçiliyi və ABŞ-ın diplomatik təzyiqləri nəticəsində atəşkəslə başa çatdı. Bu sülh, həm Yaxın Şərqdə, həm də qlobal miqyasda geniş rezonans doğurur və gələcəkdə yeni bir sülh nizamının təməlini qoya bilər.
