Bu gün Azərbaycanın enerji diplomatiyası beynəlxalq aləmin diqqət mərkəzindədir. Aprelin 4 – də Bakıda keçirilmiş Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclasları 2025-ci ilin mühüm beynəlxalq tədbirlərindən biri kimi böyük önəm kəsb edir.
Azərbaycanın təşəbbüsü və Avropa Komissiyasının dəstəyi ilə baş tutan bu toplantılar enerji təhlükəsizliyi, regional əməkdaşlıq və bərpaolunan enerji keçidi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyev tədbirdəki çıxışında bildirib ki, Cənub Qaz Dəhlizi hamımız üçün böyük uğur hekayətidir. 3500 kilometrlik bu inteqrasiya olunmuş boru kəməri sistemi – Cənubi Qafqaz Boru Kəməri, TANAP və TAP vasitəsilə – 12 ölkəyə, o cümlədən 10 Avropa dövlətinə Azərbaycan qazını çatdırır. Qaz təchizatının coğrafiyası isə durmadan genişlənir, son bir il ərzində daha 5 ölkə Azərbaycan qazının alıcısına çevrilib və bu artım tendensiyası davam edir. Ölkəmiz Pan-Avropa qaz təchizatçısına çevrilib, dövlətimizin fəal enerji siyasəti nəticəsində SOCAR-ın hasilat, nəql və çatdırılma sahəsində rolu daha da güclənir.
Bəli, indi enerji təhlükəsizliyi artıq milli təhlükəsizliyin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Bu baxımdan istehsalçı, tranzit və istehlakçı ölkələr arasında maraqların tarazlaşdırılması beynəlxalq maliyyə institutlarının dəstəyi ilə mümkün olub. Yaşıl gündəliyin sürətlənməsi ilə paralel olaraq, Azərbaycan bərpaolunan enerji sektorunda ciddi addımlar atır. İndiyədək imzalanmış müqavilələrə əsasən, 2030-cu ilə qədər 6 giqavat günəş və külək enerjisi istehsalı nəzərdə tutulur. Bu investisiyalar daxili təbii qaz istehlakının azalmasına və qazın ixrac üçün yönləndirilməsinə imkan verəcək.
Sevindrici faktdır ki, Şərqi Zəngəzur və Qarabağda artıq 270 meqavatlıq su elektrik stansiyası qurulub, yaxın illərdə bu rəqəm 500 meqavata çatdırılacaq. Beləliklə, 2030-cu ilə qədər Azərbaycanın bərpaolunan enerji istehsalı gücü 6,5 giqavata çatacaq. Avropaya uzanacaq yaşıl enerji kabeli layihəsinin texniki əsaslandırma mərhələsi yekunlaşmaqdadır.
Layihə maliyyələşmə mərhələsinə keçdikdən sonra regionun enerji xəritəsində yeni səhifə açılacaq. Toplantıda, xüsusilə vurğulanan məsələlərdən biri faydalı qazıntı layihələrinin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı bəzi beynəlxalq maliyyə təsisatlarının siyasətinin yenidən nəzərdən keçirilməsi idi. Uzunmüddətli müqavilələrin bağlanması və investorlar üçün dayanıqlı bazar təminatı mühüm şərtlər kimi irəli sürülüb. Prezident İlham Əliyev çıxışında
qeyd edib ki, biz nəhəng hasilat və nəqletmə layihələrinin icrasını mümkün etmiş korporativ maliyyələşmə, o cümlədən borca götürülmüş pul vəsaitlərinin kombinasiyasında böyük təcrübəyə malikik: “AÇG, “Şahdəniz” və “Abşeron” - bütün bunlar bu gün bir çox ölkələrin enerji təhlükəsizliyini təmin edən neft və qaz yataqlarıdır. Bir neçə ildən sonra bir çox digər neft-qaz yataqlarının da istismarına başlanılacaq. Beləliklə, müqavilələr artıq imzalanıb, işçi proqram təsdiqlənib. Boru kəmərlərinin çəkilməsi, Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Supsa neft boru kəmərləri və həmçinin Cənub Qaz Dəhlizi – bütün bu işlər qeyd etdiyim kimi, bütün iştirakçılarla əməkdaşlıq sayəsində görülmüşdür. Beləliklə, faydalı qazıntı layihələrinin
maliyyələşdirilməsinin dayandırılması siyasəti başlayanda, bu, investorlara, şirkətlərə, ölkələrə müsbət olmayan siqnal göndərir. Bir sözlə, düşünürəm ki, həmin mühüm məqam da, ola bilsin, müzakirə ediləcək”.
Ümumiyyətlə, iştirakçı sayı baxımdan rekord göstərici ilə yadda qalan sözügedən tədbirdə 24 ölkə, 7 beynəlxalq maliyyə institutu və 42 enerji şirkəti təmsil olunurdu. Nazirlər, nazir müavinləri və digər yüksəksəviyyəli nümayəndələrin iştirakı, həmçinin Məşvərət Şurası çərçivəsində Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan və Bolqarıstan arasında yaşıl enerjinin ötürülməsi və ticarəti üzrə II Nazirlər Görüşü kimi formatlar regional enerji inteqrasiyası baxımından mühüm platforma oldu.
Qənimət Səmədov,
Sabirabad rayon Qaz xidmət sahəsinin rəisi
